Avrupa Şampiyonası
21 Haz 2024
Avrupa’da Futbolun Büyüsü Nasıl Doğdu?
1950'lerin sonlarına doğru, futbolun büyüsüne kapılan milyonlarca insan, kıta genelinde büyük bir turnuva hayali kuruyordu. Bu hayalin peşinden giden ilk isim ise, Fransız futbol yöneticisi Henri Delaunay'dı. Delaunay, 1927'den beri Avrupa'nın en iyi milli takımlarını bir araya getirecek bir turnuva fikrini savunuyordu.Sonunda, Delaunay'ın ısrarcı çabaları sonuç verdi ve 1958 yılında UEFA tarafından resmi olarak kabul edildi. Ne yazık ki, Delaunay bu başarıyı göremeden hayatını kaybetti, ancak onun onuruna, şampiyonanın kupası 'Henri Delaunay Kupası' olarak adlandırıldı.
Panenka Penaltısı
Avrupa Futbol Şampiyonası finalinde Batı Almanya ve Çekoslovakya karşı karşıya geliyor.
Kazananı belirlemek için penaltı atışlarına geçiliyor.
Penaltılar, bir futbol maçının en heyecanlı anlarıdır. Herkes nefesini tutmuş, büyük bir heyecanla izliyor. İşte tam bu noktada, Çekoslovak futbolcu Antonín Panenka sahneye çıkıyor.
Panenka, topun başına geçtiğinde tüm dünya onun yapacaklarını merakla bekliyor.
Topa doğru yavaşça ilerleyen Panenka, aniden muhteşem bir hareketle topu kalecinin tam ortasına doğru hafifçe havalandırıyor.
Kaleci Sepp Maier, köşeye doğru atlamışken top yavaşça ağlarla buluşuyor. Bu sıradışı penaltı vuruşu, Panenka'nın adıyla anılmaya başlıyor ve futbol literatürüne "Panenka Penaltısı" olarak geçiyor.
Dünden Bugüne Avrupa Futbol Şampiyonası
Şampiyona fikri ilk kez 1927’de doğdu.
Ancak Fransız Henri Delaunay’In bu hayali o öldükten sonra 1958’de kabul gördü.
Turnuva ilk olarak 1960’da Fransa’da oyandı.
İlk şampiyon da Sovtyetler Birliği oldu!
Türkiye’nin Yıldızı 2008’de Parladı!
Türkiye, Avrupa Futbol Şampiyonası'na bu yıl 6. kez katılıyor. Şampiyonaya üst üste 3. kez katılacak olan Türkiye en büyük başarısını 2008’de yakaladı.
İsviçre ve Avusturya'nın ortaklaşa düzenlediği turnuvada, Türkiye yarı finale kadar yükseldi. Çeyrek finalde Hırvatistan'ı penaltılarla eleyerek yarı finale çıktı, ancak yarı finalde Almanya'ya 3-2 yenilerek turnuvaya veda etti.
Türkiye’nin katıldığı yıllar: 1996, 2000, 2008, 2016, 2020 ve 2024
Avrupa’nın Şampiyonları Kimler?
Bugüne kadar oynanan 15 Avrupa Şampiyonası’nı 10 farklı ülke kazandı.
Avrupa Futbol Şampiyonası Şampiyonları
Almanya (Batı Almanya dahil): 3 Kez. (1972, 1980, 1996)
İspanya: 3 Kez. (1964, 2008, 2012)
Fransa: 2 Kez. (1984, 2000)
İtalya: 2 Kez. (1968, 2021
Sovyetler Birliği:1 Kez. (1960)
Çekoslovakya: 1 Kez (1976)
Hollanda: 1 Kez. (1988)
Danimarka: 1 Kez. (1992)
Yunanistan:1 Kez. (2004)
Portekiz: 1 Kez. (2016)
Şampiyona’nın Ateşi 1960’da Yandı
Tarihte ilk Avrupa Futbol Şampiyonası 1960’da Parc des Princes stadyumunda oyandı.
Turnuvaya sadece 4 milli takım katıldı: Sovyetler Birliği, Yugoslavya, Çekoslovakya ve ev sahibi Fransa.
Avrupa’nın ilk şampiyonu Sovyetler Birliği oldu.
1984’te Bir Efsane Doğdu
Yıl 1984, yer Fransa.
Tüm gözler, Fransa'nın kaptanı ve yıldız oyuncusu Michel Platini'nin üzerinde.
Platini, bu turnuvada adeta maestro gibi performans sergiliyor. İlk grup maçında Danimarka'ya karşı attığı golle başlayan Platini, ardından Belçika ve Yugoslavya'ya karşı hat-trick yaparak, toplamda dokuz golle turnuvanın en golcü oyucusu oluyor.
Koptan Platini'nin bu inanılmaz performansı, Fransa'yı önce yarı finale ve ilk Avrupa Şampiyonluğuna taşıyor.
Futbolun Sürpriz Kralı: Danimarka
Yıl 1992, yer İsveç.
Avrupa Futbol Şampiyonası'na kısa bir süre kala, Yugoslavya'daki iç savaş nedeniyle Yugoslavya turnuvadan çekilmek zorunda kalıyor. Onların yerine, son anda turnuvaya katılma hakkı kazanan Danimarka, neredeyse hazırlıksız bir şekilde İsveç'e geliyor. Takım, tatilden dönen oyuncularla adeta mucize arıyor. Danimarka İngiltere, Fransa, Hollanda ile karşılaşıyor, yetmiyor karşına finalde Almanya çıkıyor ve 2-0 bu galip gelerek kupayı kazınıyor.
Altın Gol Efsanesi
Yıl 1996, yer İngiltere. Top, futbolun doğduğu topraklarda, Avrupa Futbol Şampiyonası büyük bir coşkuyla başlıyor. Turnuvada 16 takım, Avrupa'nın en büyüğü olabilmek için kıyasıya mücadele ediyor. Bu turnuva, aynı zamanda yeni bir kuralın sahneye çıktığı turnuva olarak da hatırlanıyor: Altın Gol kuralı. Altın Gol kuralına göre, uzatma dakikalarında ilk golü atan kazanıyor.
Ve… 30 Haziran 1996'da Almanya ve Çek Cumhuriyeti final oynuyor. Maçın uzatma dakikalarında, Alman futbolcu Oliver Bierhoff'un attığı golle Altın Golü buluyor ve şampiyon oluyor. İlk kez uygulanan kural Almanya’ya kupa getiriyor.
Tiki-Taka Damga Vurdu
2008'de Avusturya ve İsviçre'de düzenlenen Avrupa Futbol Şampiyonası, İspanya'nın yıllardır süren bekleyişini sona erdirdi ve Tiki-Taka ekolünün doğuşunu müjdeledi. İspanya, grup aşamasında Rusya, İsveç ve Yunanistan'ı mağlup ederek çeyrek finale yükseldi. İtalya'yı penaltılarla geçip, yarı finalde Rusya'yı 3-0 yendiler.
29 Haziran 2008'de Almanya'yı 1-0 yenerek şampiyon oldular. Bu zafer, İspanya'nın 44 yıl aradan sonra kazandığı ilk büyük turnuvaydı. Turnuvaya İspanyolların Tiki-Taka oyunu damga vurdu. Bu oyun sabırlı kısa paslar ve topu ayakta tutmaya dayalı bir futbol ekolü oldu.
Avrupa Futbol Şampiyonasının Unutulmaz Yıldızları:
Michel Platini: Fransız yıldız, 1984 yılında Fransa'da düzenlenen turnuvada attığı 9 golle hala kırılamayan bir rekora imza attı.
Hollandalı Marco van Basten: 1988'de Hollanda'nın şampiyonluğa ulaşmasında büyük rol oynadı. Sovyetler Birliği'ne karşı finalde attığı müthiş vole golüyle hatırlanır.
İspanyol efsane Xavi Hernández, 2008 ve 2012'de arka arkaya şampiyon olan İspanya'nın beyni olarak tarihe geçti.
Danimarkalı Peter Schmeichel: 1992'de Danimarka'nın mucizevi şampiyonluğunda kalesinde devleşti.
EURO 2012: Ukrayna ve Polonya Ortak Ev Sahibi Oldu
Yıl 2012, Ukrayna ve Polonya, Avrupa Futbol Şampiyonası'na birlikte ev sahipliği yaparak tarihe geçti. Varşova, Gdansk, Poznan, Wroclaw, Kiev, Lviv, Donetsk ve Kharkiv şehirlerinde düzenlenen turnuva, futbolun yanı sıra kültürel bir buluşma noktası oldu. Açılış maçı Varşova'da Polonya ve Yunanistan arasında oynandı. Finalde ise Kiev'de İspanya, İtalya'yı 4-0 mağlup ederek şampiyon oldu. Ancak asıl kazananlar, misafirperverlikleri ve organizasyon başarılarıyla Ukrayna ve Polonya oldu.
EURO 2020 ve COVID-19
Yıl 2020, dünya COVID-19 salgınıyla sarsılıyor. Bu kriz, spor dünyasını da derinden etkiliyor ve Avrupa Futbol Şampiyonası tarihinde ilk kez erteleniyor. Mart 2020'de UEFA, turnuvayı 2021'e erteleme kararı alıyor 12 farklı şehirde düzenlenmesi planlanan bu büyük futbol şöleni, salgın nedeniyle aksasa da, futbolun birleştirici gücüyle 2021 yazında gerçekleşiyor. Turnuva, İtalya'nın zaferiyle sonuçlanıyor ve futbolun dayanıklılığını bir kez daha kanıtlıyor.
Avrupa Futbol Şampiyonası Tarihinin En Gollü Maçları:
1960 - Fransa 4-5 Yugoslavya
1976 - Hollanda 5-4 Yugoslavya
1980 - Batı Almanya 6-1 Yugoslavya
2000 - İspanya 4-3 Yugoslavya
2000 - Hollanda 6-1 Yugoslavya
2016 - Portekiz 3-3 Macaristan
2021 - İspanya 5-3 Hırvatistan
İlk Avrupa Futbol Şampiyonası Maskotu – Pinokyo!
1980'de İtalya'da düzenlenen Avrupa Futbol Şampiyonası'nda, turnuvanın ilk maskotu tanıtıldı: Pinocchio! Carlo Collodi'nin klasik çocuk romanından esinlenen Pinocchio, İtalyan kültürünün simgelerinden biridir. Bu sevimli karakter, turnuvanın tanıtımında büyük rol oynadı ve futbolun neşesini yansıttı. Şu anda Almanya’da yapılan EURO 24’ün maskotu ise bir ayıdan esinlenilen Albert!
Avrupa Futbol Şampiyonaları’nda En Çok Konuşulan Olaylar:
1976'da, Çekoslovakya ve Batı Almanya finalinde Antonín Panenka, ünlü "Panenka penaltısı" ile futbol tarihine geçti.
1988'de, Hollanda'nın Sovyetler Birliği'ne karşı oynadığı finalde, Marco van Basten'in neredeyse sıfır açıdan attığı vole golü, hem maçı hem de turnuvayı kazandırdı.
1992'de, Yugoslavya'nın çekilmesiyle son anda turnuvaya katılan Danimarka, tatilden dönen oyuncularıyla şampiyon oldu.
2016'da, Portekiz ev sahibi Fransa'yı Eder'in uzatmalarda attığı golle yenerek ilk Avrupa şampiyonluğunu kazandı.
Avrupa Futbol Şampiyonası’na Damga Vuran Teknik Direktörler
Otto Rehhagel - Yunanistan (2004): Savunma ve disiplinle Yunanistan'ı sürpriz şampiyon yaptı.
Vicente del Bosque - İspanya (2008 ve 2012): Tiki-Taka stratejisiyle İspanya'ya üst üste iki şampiyonluk kazandırdı.
Roberto Mancini - İtalya (2020): Genç yetenekler ve hücum futboluyla İtalya'yı zirveye taşıdı.
Berti Vogts - Almanya (1996): Fiziksel üstünlük ve disiplinle Almanya'yı şampiyon yaptı.
Teknik direktörlerin başarılı stratejileri, Avrupa Futbol Şampiyonası'nda büyük rol oynadı!
İlginç Avrupa Futbol Şampiyonası İstatistikleri
En Çok Katılan Ülke: Almanya, Avrupa Futbol Şampiyonası'na en çok katılan ülkedir ve 1972, 1980, 1996'da üç kez şampiyon oldu.
En Golcü Oyuncu: Cristiano Ronaldo, toplamda 14 golle EURO tarihinin en golcü oyuncusudur. Bu başarıyı 2004, 2008, 2012, 2016 ve 2020 turnuvalarında elde etti.
En Gollü Maç: 1960 yarı finalinde Fransa ve Yugoslavya arasında oynanan maç, 9 golle sonuçlandı. Yugoslavya 5-4 kazandı.
En Hızlı Gol: 2004'te Dmitri Kirichenko, Yunanistan'a karşı 67. saniyede gol atarak rekor kırdı.